ساختمان پوست

پوست، وسیعترین عضو زنده بدن، درحقیقت یکی از پیچیده ترین، جالبترین و پرکارترین اعضاء نیز به شمار می آید. دستاوردها و تحقیقات انجام شده در زمینه شناخت ساختار و عملکرد پوست در بدن طی دهه گذشته از مجموعه مطالعات دو قرن اخیر بیشتر و مؤثرتر بوده است.

 

وظایف پوست

1. بدن را در مقابل آسیبهای مکانیکی، حرارت وتابش شدید نور محافظت می کند.
2. از نفوذ مواد شیمیایی و ورود میکروبها و میکرو ارگانیسمها به بدن جلوگیری می نماید.
3. برخی از مواد مضر حاصل از فعالیتهای متابولیسمی در سیستم گوارشی و کبد را دفع می کند.
4. هورمونها و آنزیمها را درداخل بدن حفظ می کند.
5. به عنوان یک عضو لامسه خارجی، پیامهای حسی را از طریق اعصاب به مغز و مراکز عصبی منتقل می کند .
6. به کمک سلولهای لانگرهانس، نقش مهمی را در سیستم ایمنی بدن ایفا می نماید.

اجزاء و ساختمان پوست

در هر اینچ مربع از پوست، با ضخامت متغیر بین ۱ تا ۴ میلیمتر، اجزای متعددی را می توان مشاهده نمود که با تعداد شگفت آوری در کنار هم به ایفای نقش خود می پردازند. ۶۵۰ غده مترشحه عرق، ۶۵ فولیکول مو، ۱۹ یارد مویرگهای ظریف خونی، هزاران سلول لامسه، پایانه عصبی و سلولهای لانگرهانس در هر اینچ مربع از پوست در کنار هم قرار دارند که علاوه بر آنها سلولهای ملانوسیت و آنزیمهای تیروزیناز (سازنده ملانین) را نیز باید اضافه نمود .

به طور کلی دو نوع غده در داخل پوست وجود دارند:

1. غدد مترشحه چربی
2. غدد مترشحه عرق

معمولاً دهانه هر کدام از غدد چربی به یک فولیکول مو باز می شود، اما در بعضی از موارد در پای هر فولیکول مو چند غده چربی وجود دارد که سبب تجمع چربی یا Sebum بر روی پوست می گردد.

غدد عرق عمیقاً در داخل لایه های زیرین پوست (درم) به صورت پایانه های فنری شکل ریشه دوانده اند که توسط یک لوله تو خالی جهت دفع عرق از لایه های بالاتر (اپیدرم) عبور کرده و دهانه کوچک آن در سطح پوست باز می شود .

شایان ذکر است تعریق سبب پاکسازی پوست که همانا خروج آلودگیها از خلال دهانه کوچک مزبور می باشد، نمی گردد.

لایه های پوست

سطح پوست از تجمع سلولهای مرده تشکیل شده است. زیر این سطح، سه لایه جداگانه بسیار نازک به شرح ذیل وجود دارند :

• اپیدرم
• درم
• هیپودرم

اپیدرم

اپیدرم که ضخامتش از ۰٫۰۴ تا ۱٫۶ میلی متر متغیر می باشد، لایه مهمی است. سلولهای لانگرهانس که ایمنی پوست را برعهده دارد، ملانوسیتها و آنزیم تیروزیناز که عهده دار تولید رنگدانه های ملانین و تنظیم رنگ پوست است، در این لایه قرار دارند.

محصولات آرایشی و بهداشتی نظیر پاک کننده ها، لایه بردارها، ترمیم کنند ه ها یا مرطوب کننده ها نیز بر این لایه تاثیر می گذارد .

• اپیدرم مسئول زیبایی و شادابی ظاهری پوست است .
• پوست را در مقابل خشک شدن ( از دست دادن رطوبت )، نفوذ مواد شیمیایی مضر و میکروبها حفاظت می نماید.
• اپیدرم یک لایه فعال متابولیکی است که سنتز چربیها ( لیپیدها ) را برعهده دارد .
• اولین سد دفاعی در مقابل حمله مواد اکسید کننده در بدن به شمـار می رود.
• عوامـل مقـابله کننـده با رادیـکالـهای آزاد نظـیـر ویـتامـینE ،C و Superoxide Dismutase در این لایه قرار دارند.
• قابلیت نگهداری مقادیر متنابهی از سرامیدها و Glycosaminoglycans را دارا می باشد.

اپیدرم حاوی مقدار زیادی آب است. هرچه بدن جوانتر باشد، آب بیشتری در پوست وجود دارد. با افزایش سن ظرفیت نگهداری آب در پوست کاهش می یابد و در نتیجه پوست به سمت خشک و چروک شدن متمایل می گردد .

اپیدرم، علاوه بر این، اولین سد دفاعی بدن در مقابل هجوم میکروبی محیط اطراف بدن به شمار می آید.

در سطوح تحـتانی لایه اپیـدرم، سلولـها از طریق تقسیم میتـوزی، تکثیر می یابند. هر سلول، با حفظ سلول والد توانایی تولید یک سلول جدید را نیز دارا می باشد. سلول جوانتـر در جای خـود باقی مانده و سلول پیـرتر از لایـه های اپیدرم رد شده و به سطح می رسد. این سلولها ضمن حرکت خود به سطوح بالاتر با ماده ای به نام کراتین پر می شوند و آب و چربی خود را از دست می دهند. فسفولیپید موجود در آنها به گلیکـولیپید، کلستـرول و سرامیدها تبدیل می شود و در پایان حرکت به صورت لایه ای از سلولهای مرده روی سطح پوست قرار می گیرند.

از سوی دیگر سلولهای جایگزین، سلولهایی بزرگ، جوان و نرم هستند که حاوی مقدار زیادی آب می باشند. با افزایش سن، این لایه نازک شده و نگهداری رطوبت را برای پوست دچار مشکل می کند .

سرامیدها یک نقش حیاتی در قابلیت نگهداری رطوبت توسط پوست بازی می کنند که این مسئله می تواند در سنین کهولت و نیز در مقابل تابش مستقیم خورشید، پوست را محافظت نماید .

در لایه اپیدرم یک عامل مرطوب کننده طبیعی به نام NMF وجود دارد. تماس طولانی مدت با مواد پاک کننـده قوی و تغییر شرایط آب و هوایی می تواند به کاهش میزان NMF منجر شده و پوست را شکننده و خشک کند .

برای پوستهای مسن و آسیب دیده، میکرودرم ابریژن و یا موادی نظیر آلفا هیدروکسی اسیدهاAHA ، می تواند ظاهرسالمتر و شادابتری به آن ببخشد.

درم

لایه دوم یا درم ۵ تا ۷ برابر ضخیم تر از اپیدرم است و به وسیله یک غشاء پیوندی پایه به آن متصل شده است .

درم از یک غشاء ضخیم ارتباطی تشکیل شده است که در حقیقت شبکه بهم بافته ای است از مویرگهای خونی و لنفی، رشته ها وپایانه های عصبی وحسی، کلاژن و فیبرهای پروتئینی الاستینی که وظیفه آنها نگهداری و حفظ رشته های عصبی می باشد. فولیکول های مو، مویرگهای خونی، غده های چربی و عرق نیز در این لایه قرار دارند. وظیفه اصلی این لایه حفظ استحکام و ارتجاع پوست می باشد .

• اپیدرم را به کمک شبکه وسیع و ظریف مویرگهای خونی خود، تغذیه می کند .
• به کمک شبکه محکمی از کلاژن و رشته های پروتئینی الاستین، سبب استحکام بافت پوست می شود .
• خاصیت ارتجاعی و کشسانی پوست را تامین می کند .
• به عنوان یک منبع ذخیره آب عمل می کند .
• پوست را در مقابل آسیـبهای مکانیکی محافظت می کند .
• نقش مهمی به عنوان یک گیرنده حسی ویک تنظیم کننده داخلی بازی می کند.

هیپودرم

هیپودرم، سومین و آخرین لایه پوست، پوست را به بافتهای ماهیچه ای متصل می نماید .

این لایه به دلیل فراوانی سلولهای چربی، خاصیت ارتجاعی بسیار داشته و به عنوان ضربه گیر (مثل عملکرد فنرها در اتومبیل) عمل می کند. ضربه گیری این لایه، نقش بسیار مهمی در حفظ و نگهداری مویرگهای خونی و پایانه های عصبی دارد.

 

 

 

 

Building skin,پوست چیست,بافت پوستی,ساختمان پوست,پوست بدن انسان,اجزای پوست,آناتومی پوست,لایه های اپیدرم پوست