نوشته های مرتبط
دوران نقاهت پس از زایمان | دوره نفاس
معمولا ۶ هفته پس از زایمان ، دوره ای است که طی آن تغییرات ناشی از بارداری در اعضای مختلف بدن به تدریج به حالت قبل از بارداری بر می گردد. ممکن است این برگشت پذیری تا ماه ها به طول انجامد. تغییرات اعضای مختلف بدن و مراقبت های مورد نیاز آن به شرح زیر است:
رحم:
بلافاصله پس از زایمان ، رحم شروع به کوچک شدن می کند به طوری که در عرض ۲ هفته به داخل حفره لگن بر می گردد. اندازه رحم پس از ۴ تا ۶ هفته تقریبا برابر اندازه زمان قبل از بارداری است. گاهی درد و انقباض هایی در رحم مانند زمان قاعدگی وجود دارد که اصطلاحا به آن پس درد می گویند. این دردها در زمان شیردهی بیشتر می شود . با گرم نگهداشتن ، شل کردن عضلات ، تنفس عمیق و مصرف مسکن ( با نظر پزشک یا ماما)،می توان درد ناشی از انقباض را کاهش داد . معمولا در روز سوم از شدت دردها کاسته می شود. در کسانی که اپی زیاتومی شده اند، استفاده از کیسه یخ بر روی محل بخیه ها در چند ساعت اول پس از زایمان ، حمام آب گرم در ۲۴ ساعت اول پس از زایمان ، قرار گرفتن به پهلو ، استفاده از بالش هنگام نشستن و انجام تمرین های مناسب به کاهش درد و بهبود سریع آن کمک می کند.
ترشحات رحم:
در چند روز اول بعد از زایمان ، ترشحات رحم زیاد و خونی است. بعد از ۳ یا ۴ روز ترشحات خون آلود کمتر و پس از ۱۰ روز کم رنگ تر می شود . تداوم خون ریزی بیش از حد قاعدگی پس از هفته اول ، نیاز به بررسی دارد . معمولا خروج ترشحات ۴ تا ۶ هفته طول می کشد .
رعایت بهداشت فردی در این زمان بسیار اهمیت دارد. لازم است ناحیه تناسلی از جلو به عقب شسته شده و همیشه خشک شود. تا زمان کاهش ترشحات ، نوار بهداشتی مرتب عوض شود. استحمام روزانه و ترجیحا ایستاده مفید است.
برگشت قاعدگی:
معمولا شروع مجدد تخمک گذاری ، با شروع قاعدگی مشخص می شود. گاهی اوقات ممکن است مادر تا یک سال بعد از زایمان قاعده نشود، اما بایستی بداند که امکان تخمک گذاری و بارداری وجود دارد. اگر وی به طور مرتب به فرزند خود شیر دهد، معمولا ۶ هفته و اگر شیر ندهد ، ۳ هفته پس از زایمان ، احتمال بارداری مجدد وجود دارد.
عملکرد مثانه:
لازم است به طور مرتب مثانه تخلیه شود. گاهی ممکن است به علت اپی زیاتومی احساس درد هنگام تخلیه ادرار به وجود آید که به تدریج بهبود می یابد. تداوم هر نوع مشکل در ادرار کردن مانند سوزش و یا درد نیاز به بررسی دارد.
عملکرد روده ها:
عدم دفع مدفوع تا ۲ روز اول پس از زایمان به علت تخلیه احتمالی و کاهش فعالیت روده ها حین زایمان ، طبیعی است. اصلاح رژیم غذایی (مصرف مایعات و مواد فیبردار) ، تحرک زود هنگام و تمرین کششی ، از یبوست و در نتیجه بروز بواسیر جلوگیری می کند. توصیه می شوددر صورت نبود احساس دفع ، از زور زدن اجتناب شود.
دیواره شکم:
عضلات دیواره شکم پس از زایمان ، نرم و شل باقی می ماند و چند هفته طول می کشد تا توانایی کشش عضلات به حالت اولیه باز گردد. با انجام تمرین های کششی می توان به جمع شدن سریعتر و بهتر عضلات شکم کمک کرد. استفاده از شکم بند برای جمع شدن عضلات و کوچک شدن شکم موثر نیست.
پستان:
مراقبت از پستان ها نقش ارزنده ای در تداوم شیردهی دارد . اگر مادر به نوزاد خود شیر می دهد بایستی پستان ها را تمزی نگه دارد. از مصرف صابون ، مواد ضد عفونی کننده و یا شستشوی مکرر پستان ها خودداری شود. مشکلاتی که به طور معمول ممکن است در شیر دهی اتفاق افتد شامل :
احتقان پستان:
در روز سوم تا پنجم پس از زایمان ، به دلیل افزایش حجم شیر، پستان ها دچار احتقان می شود. در این حالت پستان ها حساس ، متورم ، گرم و سفت می شود. برخی از مادران ممکن است درجاتی از تب و سر درد نیز داشته باشند. تخلیه مکرر( هر ۲ ساعت یکبار) و ماساژ ملایم پستان ها، استفاده از داروهای ضد درد ( با نظر پزشک)، گذاشتن کیسه آب گرم قبل از شیردهی و کیسه یخ (پیچیده در حوله) پس از شیردهی و یا قرار دادن برگ کلم پیچ شسته شده ، بر روی پستان ها می تواند در کاهش درد و التهاب موثر باشد . برای پیشگیری از احتقان پستان ، بهتر است بنا به تقاضای نوزاد و حتی شب ها از هر دو پستان به نوزاد خود شیر دهد.
ترک نوک پستان:
احساس ناراحتی خفیف نوک پستان در اوایل شیردهی طبیعی است ولی ترکخوردن ، زخم شدن و شوزش شدیدنوک پستان اغلب به دلیل شیوه نادرست در آغوش گرفتن نوزاد و گرفتن نوک پستان است.اصلاح نحوه شیردهی، گذاشتن کیسه یخ ۲ تا ۳ دقیقه قبل از مکیدن نوزاد ، پاک کردن نوک پستان از بزاق نوزاد با پارچه تمیز نخی ، مالیدن یک قطره از شیر بر روی نوک پستان و خشک شدن آن در هوای آزاد ، می تواند برای کاهش درد ناشی از ترک خوردن موثر باشد.
کاهش وزن:
بلافاصله پس از زایمان در اثر تخلیه رحم و خروج جنین و جفت ، وزن بدن مادر حدود ۵ تا۶ کیلوگرم کاهش می یابد. که معمولا ۶ ماه بعد از زایمان مادر به حدود وزن قبل از بارداری خود بر می گردد. اگر مادر به نوزادش شیر بدهد ، امکان برگشت به وزن قبلی بیشتر است. فعالیت بدنی و نحوه تغذیه در میزان کاهش وزن پس از زایمان و مدت زمان لازم برای کاهش وزن موثر است.
اندوه پس از زایمان:
در چند روز اول بعد از زایمان ، ممکن است مادر به دلیل فشارهای روانی ناشی از ترس و هیجان بارداری و زایمان ، ورود نوزادو تغییرات ایجاد شده در خانواده ، خستگی ناشی از کم خوابی اواخر بارداری و نگرانی در مورد مراقبت از نوزاد ، در ساعاتی از روز اندوخگین شود.تغییرات خلق و خو و رفتار، طیف وسیعی دارد که شامل گریه کردن خود به خود ، بی علاقگی نسبت به هر فعالیت ، بیخوابی یا پر خوابی ، تغییراتوزن، خستگی و کاهش انرژی است. این حالات معمولا طی هفته اول پس از زایمان مشاهده می شود و تا روز دهم بهبود می یابد. همسر و اطرافیان نقش بسیار مهمی در بهبود این وضعیت دارند . آنان باید بدانند که تغییرات روحی در مادر طبیعی و گذرا است و لازم است در این مدت به مادر توجه و محبت بیشاری شود. در صورت طولانی شدن این علائم و یا بروز علائمی مانند تمایل به خودکشی و آزار نوزاد ، باید با پزشک روانشناس مشاوره کرد.
فعالیت و استراحت:
به دلیل طولانی بودن زمان زایمان ، تاثیر داروهای بیهوشی ، شیردهی و بی خوابی و نگهداری از نوزاد، خستگی پس از زایمان بسیار شایع است. اطرافیان مادر باید شرایطی را ایجاد کنند که وی بتواند در روزهای اول ، استراحت و خواب بیشتری داشته باشد. فراهم کردن محیط آرام و راحت و نیز کم کردن دید و بازدیدها در این روزها ضروری است. مادر می تواند فعالیت های معمول روزانه خود را به تدریج افزایش دهد.
تغذیه:
تغذیه خوب و داشتن ذخایر کافی از دوران بارداری هم تامین کننده سلامت مادر و هم موثر در شیردهی است. تولید شیر نیاز به انرژی دارد و مادری که شیر می دهد باید انرژی بیشتری از طریق مصرف مواد غذایی مناسب دریافت کند. در دوران شیردهی غذا یا نوشیدنی خاصی توصیه نمی شود.میزان مصرف مواد غذایی در این دوران کمی بیشتر از زمان بارداری است و لازم است رژیم غذایی شامل تمام گروه های غذایی باشد.
چند توصیه:
- مادر بایستی مصرف قرص آهن و مولتی ویتامین را تا ۳ ماه پس از زایمان ادامه دهد
- مواد غذایی حاوی پروتئین ، کلسیم ، ید و ویتامین به میزان بیشتر مصرف کند
- مصرف مواد غذایی چرب و شیرین را کاهش دهد
- به میزان ۶ تا ۸ لیوان در روز مایعات بنوشد
- از مصرف زیاد نوشیدنی های محرک ( قهوه ، چای ، …) خودداری کند.
مقاربت:
لازم است خانم به علت خطر عفونت و خونریزی ، تا سه هفته و اگر اپی زیاتومی شده ، تاترمیم کامل محل برش که معمولا ۴ تا ۶ هفته طول می کشد ، از مقاربت اجتناب کند. پس از این مدت می تواند در صورت تمایل و احتی نزدیکی کند. اکثرا خانم ها ترجیح می دهند تا ۶ هفته پس از زایمان مقاربت نداشته باشند. خستگیناشی از نگهداری نوزاد ممکن است میل جنسی را کاهش دهد که این حالت موقتی است و به تدریج بهبود می یابد . تغییرات هورمونی باعث خشکی مهبل (واژن) می شود در این صورت می توان از کرم نرم کننده استفاده کرد.
دوره نفاس,نقاهت پس از زایمان طبیعی,دوره نقاهت پس از زایمان طبیعی,دوره پس از زایمان,احتقان پستان,ترشحات رحم پس از زایمان,برگشت قاعدگی پس از زایمان,عملکرد مثانه پس از زایمان,عملکرد روده ها پس از زایمان,دیواره شکم,اندوه پس از زایمان,تغذیه پس از زایمان,مقاربت پس از زایمان,کاهش وزن در بارداری,ترک نوک پستان,تغییرات اعضای مختلف بدن پس از زایمان,مراقبت های مورد نیاز پس از زایمان, احتقان پستان پس از زایمان,