جمعه , ۱۰ فروردین ۱۴۰۳
بیماری فتق
بیماری فتق

بیماری فتق

فتق چیست؟ در جامعه ما در مورد بیماری فتق نگرشی غلط وجود دارد که بیشتر آنرا به بیماری نسبت میدهند که مربوط به شرمگاه است؟ اما این باور نادرست است.

این مقاله را تا انتها بخوانید

چند نوع فتق وجود دارد؟

چه عواملی باعث بروز فتق میشوند و علائم فتق کدامند؟

درمان فتق چیست؟ و باورهایی در مورد فتق؟ مردم در مورد فتق چه فکر میکنند؟

چه زمانی بیشتر در معرض فتق هستیم؟ و اینکه برای پیشگیری از فتق چکار کنیم؟

فتق چیست؟

به پیشرفتگی و خروج یکی از اندامهای بدن یا بخشی از آن از  درون دیواره ای که به صورت طبیعی در آن قرار گرفته فتق گویند. نام انگلیسی فتق Hernia است. اغلب این اتفاق برای روده ، جگر و … می افتد. اندام هایی که به فتق مبتلا میشوند آزاد و قابل جابجایی هستند و چسبیده به دیواره خود نیستند. در کل فتق ممکن است بیرونی یا داخلی باشد ، یعنی پیشرفتگی هرنیا به سمت بیرون بدن باشد (فتق خارجی) یا به سمت درون باشد (فتق داخلی).

ممکن است هر جایی از بدن دچار فتق شود. و گاهی ممکن است بعد از عمل لاپاروسکوپی که سوراخ کوچکی در بدن ایجاد میشود با فتق روبرو شویم.

فرقی ندارد که فتق به چه دلیل ایجاد شده باشد بلکه باید در هر صورت تحت جراحی قرار گیرد.

عواملی که موجب فتق میشوند و علائم فتق کدامند؟

  • عوامل اکتسابی: مانند سن بالا، وجود بیماریهایی مثل آسم و بیماریهای ضعیف کننده، وجود فتق رانی بر روی بروز فتق مغبنی، آوردن فشار به بدن مانند بلند کردن اجسام سنگین (البته این مورد آنقدر که عموم برای آن اهمیت قائلند مهم نیست).
    فتق های اکتسابی بیشتر در سنین بالاتر دیده می شود و از علل آن سیگار، فعالیت سنگین، مشکلات ریوی و سرفه های مزمن، مشکلات عضلانی، سابقه جراحی های ناحیه و ….. می باشد.
  • عوامل ارثی، مادرزادی: مانند نارس بدنیا آمدن کودک، مذکر بودن جنسیت کودک و دررفتگی مادرزادی سراستخوان ران و نقص ژنتیکی
    علل مادرزادی که بیشتر به علت نقص ژنتیکی در تشکیل سیر آناتومیکی بیضه ها می باشدو در کودکان حتی موقع تولد دیده می شود و حتی ممکن است حاوی مایع نیز باشد.

البته فتق هایی که در سنین جوانی ایجاد می شود نیز ممکن است علت مادرزای داشته باشد.

علائم فتق کدامند؟

  • علامت اصلی فتق درد است. (درد عامل مهمی است که باید به آن توجه فراوانی شود)
  • علامت دیگر تورم در ناحیه فتق است (مثلاً در فتق مغبنی تورم ناحیه کشاله ران ممکن است یا در هرنی هیاتال ریفلاکس معده به مری مشاهده میشود)  اگر روده در کیسه فتق گیر کند فتق مختنق نامیده میشود که اگر جا نیفتد مورد اورژانس است و جراحی فوری الزامی است.
  • در هنگام سرفه یا زور زدن بیرون زده و هنگام خوابیدن داخل می رود. بیشتر بیماران موقع ایستادن زیاد دچار درد مبهم کشاله ران می شوند که به علت فشار فتق می باشد.

بعضی اوقات فتق ها ( بیشتر در کشاله ران) ممکن است خود را با درد مبهم ناحیه نشان دهد و در معاینه توده ای لمس نشود. و بیمار باشکایت از درد مراجعه کند.

در مورد فتق های کشاله ران ممکن است از یک توده کوچک شروع شده و یا تا داخل کیسه بیضه پیشرفت کرده و حتی باعث بزرگ شدن کیسه بیضه ها شده و گاهی تا اندزه یک توپ بسکتبال بزرگ شود که روده های بیمار را نیز در بر گیرد.

مسئله ای که مهم است این است که تا وقتی که این توده ها متحرک هستند مشکلی ندارند ولی گاهی این توده ها گیر افتاده و باعث درد شدید می شودکه جزء اورژانسهای پزشکی بوده و حتما باید جا انداخته شود.(باید توده بیرون زده را به محل اصلی خود باز گرداند.) البته جا اندازی فتق فقط در فتق های کشاله ران جایز است و تا دو بار ممانعتی ندارد اما فتق های دیگر تما باید تحت عمل جراحی قرار گیرندو جا اندازی جایز نمی باشد. البته جا اندختن فتق کشاله ران هم شرایطی داردهنگامی که فتق گیر می افتد به علت انسداد روده درون آن و کاهش خونرسانی احتمال پاره شدن روده داخل فتق وجود دارد که در صورت پیشرفت این مشکل و سیاه شدن روده جا انداختن جایز نبوده و بیمار حتما باید بصورت اورژانس جراحی شود و یا هنگامیکه بعد از دو بار جا اندازی، جا نیافتاد فتق باید به صورت اورژانس جراحی شود.

علائم ایسکمی(کاهش خون رسانی) و کم خونی و احتمال پارگی روده شامل درد کل شکم، تب، تهوع و استفراغ شدید و عفونت خونی می باشد که بیمار حتما باید تحت جراحی قرار گیرد.

انواع فتق؟

انواع فتق از دید حفره‌های آناتومیک:

فتق دماغی یا سلبرال: فتق‌های داخلی ثانویه به دلیل رشد تومورها که فورامن اکسیپیتال(فتق لوزه‌ای) و یا سوراخ تخم مرغی شکل را اشغال می‌کند.

فتق دیسک: جابجایی و بیرون‌زدگی هسته دیسک (pulposus) در کانال اسپینال ستون فقرات گردنی٬ مهره سینه‌ای، ناحیه کمری یا ستون فقرات است. این فتق نیز یک فتق داخلی است.

فتق دیافراگمی: یک فتق داخلی بوده که در آن جابجایی و نفوذ احشا شکمی به درون حفره قفسه سینه از راه پرده دیافراگم صورت می‌گیرد. شایع‌ترین نوع آن فتق هیاتال

(Hiatal hernia) است که به بیرون زدن معده از حفره شکمی و پس از جابجایی دیافراگم به سمت قفسه سینه و مری گفته می‌شود.

فتق شکمی یا غر شدن: که بیشترین آمار ابتلا به فتق را شامل شده و از نوع فتق خارجی است و جابجایی و خروج یکی از احشا آزاد یا قابل جابجایی را شامل می‌گردد.

علت اصلی ایجاد فتق های شکمی ضعف یا نقص در جدار دیواره شکمی یا افزایش فشار بر آن در یک ناحیه است. فتق شکمی به بازشدن جداره شکم و بیرون زدگی محتویات آن گویند.

فتق شکمی مغبنی یا هرنی اینگوینال ( inguinal hernia) که به فتق در ناحیه کانال اینگوینال (بالای کشاله ران) گفته میشود و شایع ترین فتق جدار شکم میباشد و عموما در سمت راست دیده میشود. انواع مختلف فتق شکمی عبارتند از فتق کشاله ران، فتق نافی ، فتق فمورال ، فتق اپی گاستریک و… .

فتق اینگوینال بسته به آناتومی آن میتواند مستقیم یا غیر مستقیم باشد.

فتق های اینگوینال( کشاله ران) در هر موقعی که تشخیص داده شود باید تحت جراحی قرار گیرند البته به جراحی اورژانس احتیاج ندارند. ( مگر در مواردی که اشاره شد) و باید به صورت سرپایی بیمار در اسرع وقت جراحی شود. در افراد پیر که حال عمومی خوبی ندارند و شرایط عمل جراحی را ندارند می توان محافظه کارانه رفتار کرد و بیمار را جراحی نکرد. ولی در موارد اورژانس باید این بیماران نیز جراحی شوند. محل برش فتق ها ی کشاله ران کمی پایینتر از برش آپاندیس روی شکم در هر دوطرف می باشد.

در موارد فتق نافی در سنین بالا حتما باید جراحی شود . در بچه ها می توان تا سن ۴ سالگی صبر کرد اما در مواردی که بیش از ۴ سال بماند و یا گیر بیافتد و یا قطر نقص شکمی بیش از یک انگشت باشد(یعنی نوک انگشت وارد شکم شود) باید جراحی شود.

فتق فمورال: این نوع فتق معمولاً در جایی که عروق لنفاوی از شکاف عبور می کنند ( کانال فمورال )، ایجاد می شود. اگر روده باریک نیز از کانال فمورال وارد ران شود، ایجاد فتق فمورال می کند که این موضوع بیشتر در زنان باردار و در اثر افزایش وزن و در نتیجه فشار بیشتر بر ناحیه شکم می شود.

درمان فتق چیست؟

درمان اساسی فتق اینگوینال جراحی و ترمیم فاسیا و جدار شکم است هرچند احتمال عود و بروز عوارض (مانند دردهای مزمن ، انسداد روده) بالاست. جراحی به روش لاپاراسکوپیک اغلب روش ترجیحی هرنیورافی است. در موارد عدم جراحی اقدامات نگهدارنده مانند استفاده از فتق بند و اجتناب از افزایش فشار داخل شکم (مانند سرفه و زورزدن) پیشنهاد میشود.

باورهای مردم در مورد فتق:

بیماری فتق در باور های ایرانیان اشتباهاً ناخوشی ویژه مردان و در عین حال به دلائل غیر منطقی شرم آور محسوب میشود

چند سوال و جواب در مورد فتق:

آیا بعد از عمل جراحی فتق عود می کند؟

بله- فتق ها ممکن است بعد از جراحی دوباره عود کنند که بستگی به تکنیک عمل جراحی دارد . ما گاهی در جراحی فتق از مش یا یک توری مصنوعی استفاده می کنیم تا مانند یک پشتیبان از فتق جلوگیری کند که گاهی باز هم عود می کند.

آیا فتق بند باعث بهبود فتق می شود؟

خیر- در موارد فتق های کشاله ران برای مدت محدودی که بیمار جهت جراحی وقت ندارد اشکالی ندارد ولی باعث درمان آن نمی باشدو استفاده دراز مدت از فتق بند ها باعث چسبندگی لایه های فتق و مشکلتر کردن جراحی می شود

آیا بعد از عمل جراحی فتق میتوان به رابطه سالم زناشویی بازگشت؟ و چه زمانی ؟

رابطه زناشویی ربطی به عمل نداشته و هر وقت که بیمار درد نداشته باشد می تواند رابطه جنسی برقرار کند.

عوارض جراحی فتق چیست؟

شایعترین عارضه جراحی فتق درد ناحیه می باشد که گاهی تا یک سال باقی می ماندو آزار دهنده است. که مصرف مسکن ها و پوشیدن شورت های محکم که بیضه هارا بالا ببرد می تواند کمک کننده باشد.

خونریزی و بزرگ شدن منطقه از عوارض دیررس جراحی ممکن است باشد که عموما کار خاصی احتیاج ندارد و با درمان علامتی(کمپرس آب گرم و مصرف مسکن ) بهتر می شود

نکته اینجاست که فعالیت های سنگین را بیمار نباید بلافاصله بعد از جراحی شروع کند و احتمال عود فتق را زیاد می کند. عفو نت های زخم هم مانند هر زخم دیگر ممکن است اتفاق بیافتد . اصولا بعد از عمل جراحی فتق نباید تا ۴۸ ساعت به زخم آب بخورد ولی بعد از آن بیمار می تواند حمام برود.

از عوارض دیگر جراحی فتق سوزش و خارش ناحیه می باشد که نکته مهمی نیست. در جراحی فتق ها دو طرفه در مواردی که تکنیک غلط باشد عقیمی نیز دیده می شود که بسیار نادر است.

پیشگیری از فتق ممکن است؟

در کل ورزیده بودن عضلات شکم از عود فتق ها جلوگیری می کند . اصولا فتق های کشاله ران در افرادی که عضلات شکمی شلی دارند بیشتر دیده می شود.

نکاتی در مورد فتق؟

فتق هایی که وارد کیسه بیضه می شوند گاهی با توده های بیضه و واریس بیضه اشتباه می شوند که در مورد شک باید حتما به پزشک مراجعه کرد.

در صورت داشتن فتق همیشه به سرعت به پزشک جراح رفته تا در باره آن مشورت انجام شود.

در صورت گیر افتادن فتق حتما به اورژانس برروید چون جزء اور ژانسهای جراحی می باشد.

امروزه روشهای لاپاراسکوپی نیزجهت جراحی فتق استفاده می شود که از عوارض آن می کاهد و از نظر زیبایی و مشکلات محل عمل مقبولتر از روش باز می باشد.

البته روش لاپاراسکوپی در همه انواع هرنی ها (فتق ها ) استفاده نمی شود.

 

 

 

 

 

, بیماری فتق, فتق, فتق چیست؟, علائم فتق کدامند؟, عواملی که موجب فتق میشوند, انواع فتق؟, فتق دماغی یا سلبرال, فتق دیسک, فتق دیافراگمی, فتق شکمی یا غر شدن, فتق شکمی, فتق مغبنی, فتق اینگوینال, pulposus, inguinal hernia, فتق فمورال, درمان فتق چیست؟, فتق بند در ارومیه, عوارض جراحی فتق چیست؟, پیشگیری از فتق, فتخ چیست؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سیزده − یک =