تبخال چیست؟
تبخال لب و صورت به واسطه ویروس “هرپس سیمپلکس HSV ” نوع 1 ایجاد میشود، و ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 باعث تبخال تناسلی میشود، امکان دارد هر دو نوع ویروس باعث ایجاد تبخال در دهان و آلت تناسلی شود، تبخال تازمانی که دوره خود را تمام نکند بهبود نمی یابد این دوره بین 7-10 روز میباشد.
پیش از ایجاد عفونت تبخال، ویروس تا ماهها و یا سالها در آنجا باقی میماند و بدن پادتنهایی را علیه ویروس میسازد که به کنترل آن میانجامد مگر اینکه عواملی موجب شوند خطر بروز آن افزایش یابد. این ویروس در افراد رایج بوده و قابل درمان و پیشگیری نیست.
تبخال مسری بوده و ازطریق تماس پوستی، غذاخوری مشترک ، تیغ اصلاح و یا حوله که عفونت را گسترش دهد قابل انتقال است.
در ابتدای ظاهر شدن تبخال فرد احساس سوزش و ایجاد نقاط کوچک سختی روی لب خود دارد، و در طی یک یا دو روز تاول های قرمز رنگی روی لب یا اطراف دهان پدید می آید. تبخال ها معمولا روی لب ایجاد میشوند و به ندرت روی چانه یا سوراخ بینی دیده میشوند، گاها روی لثه یا سقف دهان هم به وجود می آید، چنانچه داخل بافت نرم دهان به وجود آید مسلما تبخال نیست بلکه آفت می باشد.
توجه داشته باشید اگر یک بار دچار تبخال شدید، ویروس در سلولهای عصبی پوست به طور نهفته می خوابد و توسط یک موقعیت عفونی یا دلایل دیگر بیدار میشود.
علائم و نشانه های اولیه تبخال:
- درد یا سوزش و خارش یک نقطه (گوشه لب)
- تاول های کوچک، دردناک
- قسمت های برجسته آبکی و قرمز رنگ
- سردرد و حالت تهوع
علل به وجود آمدن تبخال:
- تب و استرس
- قاعدگی یا بیماری عفونی
- قرار گرفتن زیاد در معرض آفتاب که باعث عود تبخال شده
- کم آبی
- تاتو لب
- جراحی عصب یا دندان
- ناراحتی زیاد
راه های پیشگری از تبخال:
- از بوسیدن و یا تماس پوستی یکدیگر در زمان بروز تاولها خوداری کنید. ویروسها از طریق ترشح تاولها به سرعت گسترش می یابند.
- وسایل شخصی مانند، حوله، ظرف غذا و سایر وسایل که میتوانند ویروس را درزمان تاول ها گسترش دهند مشترک نکنید.
- دستها را همواره تمیز نگهدارید تا هنگام تماس با سایر نقاط بدن به آنجا سرایت نکند.
- چشمها و آلت تناسلی نقاطی هستند که مستعد پذیرش و گسترش ویروس هستند.
- عفونت چشم ناشی از ویروس هرپس، باعث زخم قرنیه و ایجاد کوری می شود.
- از عواملی که منجر به بروز تبخال میشوند، مانند قرارگیری در برابر آفتاب به مدت طولانی اجتناب است در نتیجه از کرم های اصل ضد آفتاب استفاده کنید.
- به تبخال اجازه دهید تا خودش خوب شود، از فشار دادن، دست زدن و بازی کردن با تاولها خوداری کنید.
درمان تبخال:
در روز اول و دوم شروع بیماری محل بروز ضایعه پوستی را با یک تکه یخ کمپرس کنید.
برای گذاشتن دارو، روغن یا مرهمهای گیاهی روی تبخال حتما از گوش پاکن استفاده کنید و در صورتی که دست شما با آن تماس داشت برای پیشگیری از انتقال به دیگر افراد در طول روز چندین بار دستهایتان را بشویید.
استفاده از کرم ضد ویروس آسیکلوویر و قرار دادن لایه نازکی از آن بر روی تب خال هر شش ساعت دوره تب خال را کوتاه نمی کند، اما ریزش ویروس را از روی زخم افزایش می دهد، بنابراین در بهبود آن مؤثر است.
دست کاری کردن زخم و عدم مراقبت از آن ممکن است سبب ایجاد عفونت ثانویه شود. همچنین استفاده از برخی کمپرس ها که روی تب خال قرار می گیرد، می تواند موجب تسریع در روند بهبودی شود.
اگر فرد به طور مرتب دچار این مشکل شود، باید به پزشک مراجعه نماید، پزشک ممکن است داروی ضد ویروسی برای درمان تجویز کند، مصرف این داروها دوره تبخال را کوتاه و درد را کاهش میدهد. از کرم ها و داروهای شامل، استامینوفن و ایبوبروفن و کمپرسهای یخ یا گرم برای کاهش درد تاول ها می توان استفاده کرد.
درمان تبخال به روش طبیعی شامل:
- گل همیشه بهار، شستشویی تبخال با عصاره گل همیشه بهار به کنترل و بهبود تبخال کمک کرده و خاصیت ضد ویروسی آن موجب کاهش سوزش و درد میشود.
- سیر رنده شده، سیر باعث خشک شدن تبخال میشود، در روز چند مرتبه از آن استفاده کنید.
- مصرف لبنیات و سیب زمینی دارای لیزین (اسید آمینه) باید افزایش یابد، و از خوردن شکلات، غلات، بادام زمینی، کاکائو خوداری شود.
- شستشوی تبخال با جوشانده ریشه جعفری، از انتقال آن به بخش های دیگر لب، لثه جلوگیری می کند.
- برگ زیتون، به دلیل خاصیت ضد التهابی و ضد ویروسی داروی طبیعی برای بیماریهای پوستی مانند تبخال است. استفاده از مرهم زیتون تاثیر بسیاری در کاهش التهاب و درد دارد.
- استفاده از نمک دریایی، عصاروانیل، برگ ریحان در بهبود و کاهش درد نیز تاثیرگذار هستند.
نکات مهم درباره تبخال:
گرچه بیماری تبخال به ويژه تبخالهاي دهاني از جمله بيماريهاي نگرانکننده و خطرناک نيست اما سهلانگاري در درمان آن امکان دارد عوارض جبران نشدني به همراه داشته باشد.
ویروس “هرپس سیمپلکس” مى تواند حتى زمانى که تاولها ظاهر نشدهاند مسرى باشد، اما بیشترین خطر عفونت در زمانى است که تاول ها ظاهر مىشوند تا زمانى که آنها کاملاً خشک مىشوند و کبره مىبندند.
چنانچه تبخال روي بيني و در نواحي نزديک به چشم بروز کرده باشد، فورا باید براي درمان به پزشک مراجعه کرد و از هرگونه خود درماني پرهيز کرد زيرا يکي از شايعترين اختلالهاي ناشي ازعفونتهاي چشمي ناشي از تبخال يا ويروس هرپس، اختلال در بينايي است.
در شرايطي که تبخال بزرگ، قرمزرنگ و داراي کانونهای عفوني و چرکي است بايد براي درمان سريعتر به پزشک مراجعه کرد.
شروع ابتلا به تبخال با افزايش حرارت بدن و تب و لرز همراه بود، احتمال ابتلا به بيماريهای ديگر وجود دارد و باید از پزشک مشورت گرفت، شايد بروز تبخال نشانه ای برای ابتلا به بیماریهای دیگر باشد.
چنانچه داخل تبخال به جای ترشحات معمول و رطوبت تبخال سطحی چروک خورده داشت و علائمي مانند سردرد و دردهای عضلاني نيز با تبخال همراه بود در اين شرايط نيز بايد به پزشک مراجعه کرد و روند بيماری را پیگیر شد.
در دوران ابتلا به تبخال مصرف مایعات خنک، بستنی و عرقهای گیاهی با طبع خنک را جدی بگیرید. افرادی که در ناحيه تناسلی دچار تبخال يا ضايعات پوستی شبيه آنچه با نام تبخالهای دهانی است، ميشوند نيز بايد فورا به پزشک مراجعه کنند تا احتمال ابتلا به تبخال تناسلي را بررسي کنند.
اگرتبخال زده اید از تماس با کودکان یا کسانی که دچار اگزما و یا افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند مانند مبتلایان به سرطان، ایدز و یا افرادی که پیوند اعضا انجام داده اند بپرهیزید.